Manipulacja. Strategia odroczenia. Część 1.

Dlaczego sięgam po temat manipulacji?  Dlatego, że dzisiejszy świat (ludzie) wykorzystuje ją w perfidny i cyniczny sposób.  Ubolewam, że współczesna szkoła (edukacja) nie uczy dzieci obrony przed manipulacją, nie uczy czym jest ani jak się przed nią bronić. Ubolewam także, jak bardzo my dorośli  podatni jesteśmy na manipulację i jak często jej ulegamy.
I z tego mojego ubolewania postanowiłam napisać wakacyjny cykl krótkich artykułów o manipulacji (coś lżejszego ) sięgając do teorii Noama Chomsky’ego. Co prawda Chomsky zdefiniował strategie manipulacji masowej, ale jak zauważysz, niektóre z nich stosowane są w powodzeniem w życiu każdego z nas. Im więcej wiemy o manipulacji, tym łatwiej możemy się jej przeciwstawić.

Mając większą świadomość mechanizmów manipulacji możemy się przed nią bronić lub zgadzać się na nią – i zbierać żniwo z własnych decyzji. Generalnie ludziom świadomym żyje się lepiej i spokojniej. Świadomość to także element prowadzący do osobistego szczęścia. Oczywiście manipulacja była jest i będzie. Im więcej o niej wiemy, tym łatwiej możemy ją  weryfikować i stawiać jej czoła.

Manipulacja to oddziaływanie na drugą osobę (nazywana jest ofiarą) za pomocą chwytów i sztuczek (technik i strategii), aby nią sterować w celu uzyskania własnych korzyści. Prostoduszność i bezbronność ofiary jest wykorzystywana świadomie i celowo. Tak można zdefiniować manipulację w najprostszy sposób.

Odcinek 1.
Strategia odroczenia 

Teoria: Wprowadzenie zmiany wyjaśnia się jako konieczność ,bez której nastąpią nieodwołalne tąpnięcia, koniec świata, zagłada. Zmiana ta będzie konieczna do wprowadzenia w przyszłości.

• Ludzie łatwiej są w stanie zaakceptować zmianę (związaną z osobistym poświęceniem, stratą) w przyszłości, niż wprowadzać ją od razu. Jedny słowem ważne jest położenie gruntu pod zmianę i oswajanie ludzi w czasie. 

• Ludzie mają skłonność do myślenia życzeniowego, naiwnie przekonując samych siebie “wszystko będzie dobrze”, być może się uda (jakimś cudem? daj Boże? dopisze nam szczęście?) uniknąć poświęcenia.

• Kiedy przyjdzie czas na wprowadzenie zmiany ludzie godzą się na nią z rezygnacją i cichą zgodą.

A teraz przykłady strategii odroczenia, które mają uzasadnienie w rzeczywistości:

Przykład społeczny:
Przed zamknięciem ludzi w domach (konieczność, bez której ludzkość wymrze) przed tzw. kwarantanną  w pierwszej fazie padła niezweryfikowana informacja, nakręcana przez media społecznościowe, internety i ludzi, że będą zamykane sklepy i trzeba się zaopatrzyć w żywność. I choć ludzka pamięć jest krótka to jednak warto sobie przypomnieć, co działo się w sklepach w marcu, po NADEJŚCIU pandemii do Polski. Ludzie masowo wykupywali towar w sklepach. Wciąż mam przed oczami faceta, który jednym pociągnięciem ręki zgarnął do koszyka chyba z 50 puszek ryb!!! W południe dostaję telefon od zaufanej osoby – “Przygotujcie się. mam informację od zaufanego wojskowego, że nasze miasto zostanie otoczone kordonem wojskowym”.

To manipulacja społeczeństwem, która ma na celu przejęcie kontroli nad zachowaniami i reakcjami społecznymi poprzez:

1. Dezorientację i brak rzetelnej oraz brak pewnej informacji. Operowanie strachem (wcześniej były inne oficjalne informacje, które miały na celu stworzenie poczucia bezpieczeństwa i kontroli nad sytuacją).
2. Wykorzystanie plotki, której oddziaływanie jest jak w przypadku śniegowej kuli. Plotka nakręca się sama i zawsze coś dodatkowego sie do niej przyklei.
3. Nakręcanie zachowań z wykorzystaniem zasady wpływu – społecznego dowodu słuszności. Skoro większość tak robi, to musi być to opłacalne.

Przykład zawodowy:
W szkole od kilku lat straszy się nauczycieli, że nadchodzi niż demograficzny i nastąpią zwolnienia ze względu na zmniejszenie liczby uczniów.Oprócz tego, nie podaje się żadnych dodatkowych informacji min. kiedy nastąpi konieczna zmiana, kto jest zagrożony, kto powinien szukać pracy ani jakie będą kryteria decydujące o tym, kto zostanie  a kto będzie musiał odejść. Od strachu poprzez panikę pracownicy przygotowują się do czasu, który nie wiadomo, kiedy nastąpi. Ponadto nic nie robi się w kierunku modernizacji i przygotowania szkoły na nadchodzący kataklizm. Nie tworzy się też żadnej alternatywy dla nauczycieli potencjalnie zagrożonych (dalej nie wiadomo kto) mogących stracić pracę.

To manipulacja pracownikami, która ma na celu pozbycie się kłopotu osób zarządzających związanych ze zwolnieniami: “przecież było mówione od lat, żebyście sobie szukali innej pracy” poprzez:

1. Mobilizację pracowników do intensywniejszego wysiłku i myślenia życzeniowego- być może zostaną najlepsi (technika przygwożdżenia).
2. Wprowadzanie zaczynu konfliktu i podkopywania dobrej atmosfery pracy: niektórzy zaczynają donosić do kadry zarządzającej na kolegów z pracy – być może zasłużę na to, aby zostać – i znów myślenie życzeniowe.
3. Wprowadzanie atmosfery strachu, posłuszeństwa i rezygnacji oraz zgody na wszystkie warunki zaproponowane przez kadrę zarządzającą w momencie dokonywania się zmiany.
     

Przykład rodzinny:
12-letnia Karolina chce mieć zwierzątko w domu. Najpierw miała małego gryzonie, którym ostatecznie się nie zajmowała. Gryzoń spędzał całe dnie w samotności klatki, aż ku uldze wszystkich zdechł. W międzyczasie, znudzona gryzoniem Karolina wymogła na rodzicach kotka. Kotek pojawił się więc w domu, ale już po jakimś czasie znudził Karolinkę. Przyszła więc pora na rozmowy o psie. Pies to większy gabaryt. Dlatego mówiono o psie dosyć długo. Dyskutowano, bo wszyscy mieli w pamięci gryzonia i kotka. Ostatecznie Karolinka stwierdziła, że dom bez psa to dom stracony. Decyzja o psie wciąż pozostawała w zawieszeniu. W tym czasie Karolinka opowiadała domownikom o szczęściu koleżanek, które mają psy (technika zależności). Stosowała technikę szantażu – “jeśli nie pies, to będę nieszczęśliwa”. Technikę na przyjaciela -”wiem, że jesteście najukochańszymi rodzicami na świecie i nikt nie ma lepszych!” Technikę przesądów – “ dzieci, które mają psy są zdrowsze i odważniejsze”. Dopięła swego celu.
Konsekwencje decyzji okazały się dla wszystkich domowników nieprzyjemne.

To manipulacja domownikami w celu realizacji własnego, niedojrzałego pragnienia poprzez:

1. Szantażowanie domowników, operowanie strachem i lękiem.
2. Stworzenie pozytywnego obrazu przyszłości – jakoś to będzie – tworzenie wizji raju.
3. Stopniowe pokonywanie oporu domowników, osiągniecie rezygnacji i zgody.

Wnioski:

Strategia odroczenia rządzi się swoimi prawami. Jak widzisz najczęściej chodzi o zmianę, która ma odbyć się w jakimś czasie. Z powodzeniem stosują ją ludzie dorośli jak i dzieci. Zauważ, że część ludzi robi to nieświadomie. Manipulacja staje się szczególnie niebezpieczna, kiedy mamy do czynienia z manipulatorem świadomym. Czyli takim, który doskonale wie, jakich sztuczek użyć, aby osiągnąć swój cel. Efekt manipulacji, bez względu jednak czy stosowana jest świadomie czy nieświadomie, zawsze łączy się z bólem, stratą, rozczarowaniem, zranieniem.

Powyżej zaznaczyłam także techniki manipulacji, które stosowane są niezależnie od strategii.

W kolejnym artykule pojawi się charakterystyka strategii PROMOWANIE PRZECIĘTNOŚCI.